Η ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΦΥΣΙΚΟΥ ΦΩΤΙΣΜΟΥ
αξιοποίηση του φυσικού φωτός κερδίζει ολοένα έδαφος,
καθώς έχει πλέον αναγνωριστεί η σημασία του στη σωματική
και ψυχική υγεία, στην επίδοση και στην παραγωγικότητα
των εργαζομένων αλλά και στη μείωση των ενεργειακών
δαπανών ενός κτιρίου. Η ποιότητα του φυσικού φωτισμού ως
φωτιστικού είναι ένας σημαντικός λόγος για την ολοένα και
συχνότερη χρησιμοποίησή του στα μοντέρνα κτίρια.
O φυσικός φωτισμός -ο συνδυασμός δηλαδή του ηλιακού και
του ουράνιου φωτισμού- είναι η μοναδική φωτεινή πηγή που
ταιριάζει περισσότερο στην ανθρώπινη οπτική αντίδραση.
Επειδή η ποιότητα του φυσικού φωτός είναι καλύτερη, απαι-
τείται συχνά λιγότερος φυσικός φωτισμός για να προετοιμα-
στεί ένα έργο απ’ ότι για να προετοιμαστεί το ίδιο έργο με τη
χρήση τεχνητού φωτισμού.
Για παράδειγμα, διαβάζοντας με τη χρήση φωτισμού από ένα
πλευρικό φωτιστικό σύστημα, απαιτείται 35% περισσότερος
φθορίζον φωτισμός απ’ ότι φυσικός φωτισμός. Εάν η πηγή
του φωτός βρίσκεται μπροστά ή πάνω από τον αναγνώστη,
απαιτείται περίπου 80% περισσότερο φθορίζον φως από
ότι φυσικό φως. Η προκαθορισμένη φωτεινότητα των 500lx
σε έναν κλειστό εργασιακό χώρο συχνά λαμβάνεται ως
υπερβολικά φωτεινή ενώ τα 5000lx που συχνά κυριαρχούν
στο φυσικό περιβάλλον τα εκλαμβάνουμε ως ευχάριστα σκοτεινά.
ΦΥΣΙΚΟΣ ΦΩΤΙΣΜΟΣ VS ΤΕΧΝΗΤΟΣ ΦΩΤΙΣΜΟΣ
Ο φυσικός φωτισμός θεωρείται «καλύτερης ποιότητας φωτισμός» από τον τεχνητό – ηλεκτρικό φωτισμό. Η ποιότητα φωτός είναι ένας όρος που έχει ολιστικό χαρακτήρα και περιλαμβάνει χαρακτηριστικά όπως η κατανομή του φωτός, η απόδοση των χρωμάτων, το τρεμόπαιγμα, η λαμπρότητα και η μεταβλητότητα.
Η κατανομή του φωτός Το φυσικό φως σε διάχυτη μορφή τείνει να φωτίζει τις επιφάνειες πιο ομοιόμορφα και σε όλες τις κατευθύνσεις. Ο τεχνητός φωτισμός από την άλλη φωτίζει προς μια συγκεκριμένη κατεύθυνση π.χ. σε οριζόντιο ή κάθετο επίπεδο. Με άλλα λόγια, οι επιφάνειες είναι πιο έντονα φωτισμένες είτε στο οριζόντιο είτε στο κάθετο επίπεδο. Το φυσικό φως τείνει να φωτίσει τόσο
τις οριζόντιες όσο και τις κάθετες επιφάνειες ομοιόμορφα, έτσι η οροφή, οι τοίχοι και το πάτωμα φαίνονται περισσότερο ομοιόμορφα φωτισμένοι. Ως εκ τούτου, το φως της ημέρας σε διάχυτη μορφή προσφέρει καλύτερη αίσθηση του χώρου.
Η απόδοση των χρωμάτων
Τα χρώματα φαίνονται πιο φυσικά στο φυσικό φωτισμό από ότι στον τεχνητό φωτισμό, καθώς οι πηγές στον τεχνητό φωτισμό είναι ισχυρότερες σε ορισμένες περιοχές του φωτεινού φάσματος και ασθενέστερες σε άλλες. Η ικανότητα του
ανθρώπινου ματιού να διακρίνει τα χρώματα εξαρτάται από το φασματικό περιεχόμενο του φωτός και το φυσικό φως περιέχει σχεδόν όλα τα ορατά μήκη κύματος, ενώ αντίθετα οι περισσότεροι ηλεκτρικοί λαμπτήρες εκπέμπουν το μεγαλύτερο μέρος του φωτός τους πάνω από ένα περιορισμένο φάσμα μήκους
κύματος. Το φυσικό φως έχει επομένως συνεχές φάσμα και ως εκ τούτου προσφέρει καλύτερη απόδοση χρωμάτων. Τα χρώματα τείνουν να εμφανίζονται πιο ζωντανά στο φως της ημέρας.
Tρεμόπαιγμα
Το φυσικό φως δεν τρεμοπαίζει. Αντιθέτως, στους λαμπτήρες φθορισμού υπάρχει η έντονη αίσθηση του τρεμοπαιξίματος.
Σε πολλές περιπτώσεις οι άνθρωποι αποδίδουν ένα πλήθος προβλήματα όπως πονοκέφαλο, κούραση των ματιών και προβλήματα έλλειψης προσοχής στο τρεμόπαιγμα των λαμπτήρων. Τα φώτα φθορισμού που διαθέτουν ηλεκτρονικά
στραγγαλιστικά πηνία έχουν ελαττώσει σημαντικά τα προβλήματα τρεμοπαίγματος, αλλά μόνο το φυσικό φως εγγυάται την απόλυτη απουσία τρεμοπαίγματος.
Λαμπρότητα
Η λαμπρότητα ή η προβολή τρισδιάστατων αντικειμένων ενισχύ-
εται από το φυσικό φως. Αυτό κάνει τα αντικείμενα πιο ελκυ-
στικά και πιο εύκολο και γρήγορο να κατανοηθούν στις τρεις
διαστάσεις τους.
Μεταβλητότητα
Η εκ φύσεως διακυμάνσεις του φυσικού φωτός κατά τη διάρκεια της ημέρας καθώς τα σύννεφα κινούνται στον ουρανό, προκαλούν διαδοχικές συσκοτίσεις και αποκαλύψεις του ήλιου. Μελέτες έχουν δείξει ότι αυτή η μεταβλητότητα του φυσικού φωτός έχουν χαλαρωτική επίδραση στα μάτια (Sze-Hui Au,
Leony (1999), Innovative lighting systems, Cardiff University: Honours Thesis).
Η ανάγκη για ακριβείς μεθόδους σχεδιασμού του φυσικού φωτισμού για λόγους υγείας, ασφάλειας και καλύτερης απόδοσης έχει πλέον αναγνωρισθεί πλήρως στην Ευρώπη. Στη χώρα μας η αφορμή δόθηκε κατά την διάρκεια της ενεργειακής κρίσης στη δεκαετία του 1970. Προς το τέλος αυτής της δεκαετίας δημιουργήθηκε η τάση για παθητικό ηλιακό σχεδιασμό, η ονομαζόμενη βιοκλιματική αρχιτε-
κτονική (σήμερα αποτελεί υποσύνολο της οικολογικής αρχιτεκτονικής).